نشست مجازی «زنان نقاش معاصرایران» با حضور دکتر آزاده علی‌پور هریس برگزار شد

 

آزاده علی‌پور هریس در نشست «زنان نقاش معاصرایران»:

نیازمند پژوهش‌های گسترده از نقش زنان در نقاشی معاصر ایران هستیم


نشست مجازی «زنان نقاش معاصرایران» با حضور دکتر آزاده علی‌پور هریس (مدرس و هنرمند) به همت انجمن دانش آموختگان دانشگاه الزهرا(س)، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی، مطالعات علوم اجتماعی، پژوهشکده زنان دانشگاه الزهرا و انجمن پژوهش‌های هنری ایران، با دبیری دکتر طیبه عزت‌اللهی‌نژاد (عضوهیات‌علمی پژوهشکده هنر پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات) در روز چهارشنبه 26 آذر 1399 در ساعت 21 برگزار شد.

در این نشست آزاده علی‌پور نخست به تاریخچه هنـر نقاشـی ایـران اشاره کرد، کـه در طـول قرن‌ها به کتاب‌آرایی و نقاشی دیواری خلاصه می‌شد، اغلب مکاتب هنری تحت حمایت حاکمان بود و حضور فردیـت هنرمنـدان به ویژه زنـان در آن نادر است. در اواخـر قاجار در پی آشنایی مزین‌الدوله و کمال‌الملک با هنـر غـرب، شـیوة آمـوزش نقاشـی عمـومی و مدرن پایه‌ریزی شد. در این میان، زنان ایرانی، اغلب زنان طبقة متوسط و مرفه، اوقات فراغت خود را به صنایع دستی و خیاطی می‌گذرانند، همچنین زنان باسواد در حوزه‌هایی مانند ادبیات، خوشنویسـی، نقاشی و گاهی موسیقی فعالیت می‌کردند. انقلاب مشروطه، اوضاع زنان ایـران را دستخوش تحولات بزرگی کرد که منجر به حضور زنان فعال در عرصه اجتماعی شد. در دوران پهلوی نیز شاهد شکل‌گیری زمینه‌هایی برای فعالیت اجتماعی زنان بودیم. در پژوهشی که دکتر علی‌پور هریس انجام داده، 42 زن نقاش پیشگام در دوران پهلوی مورد بررسی قرار گرفتند، بیش از نیمی از این زنان، متولـد تهـران بودند و پس از تهران به ترتیب رشت (3 نفر)، مشهد (2 نفر)، شیراز (2 نفر)، کرمانشاه (2 نفر) و اراک، آبادان، قزوین، بندر انزلی، لاهیجان، تبریز، بروجرد، اصفهان و ارومیه هرکدام یک نفر را شامل می‌شد. زنان نقاش پیشگام متولد سال‌های 1300 تا 1320 ه.ش بودند و در پی بررسی نام خانوادگیشان، یافته‌ها نشان داد که اغلب آنان متعلق به خاندان‌های بزرگ و شاخص دوران در جامعه بودند. برای نمونه می‌توان به: «فرمانفرمائیان»، «متین دفتری» و «صدر» اشـاره کرد. در میان اسامی، نام‌های خاص ارامنه و کلیمیان نیز به چشم می‌خورد؛ همچون: «نرسسیان»، «میخائیلی» و«متحده». پـدران این زنـان نقـاش اغلـب از افـراد وابسـته بـه نظـام اداری، نظـامی و دربار یا روشنفکران دوران قاجار و پهلوی اول بودند.در دوره پهلوی دوم، فضایی برای فعالیت بیشتر زنان نقاش فراهم شد، بطوری که اولین گروه زنـان، دو سـال پـس از تأسـیس دانشـگاه تهـران در سال 1317 به آن راه یافتند.

در این بین، روند رو بـه رشـد تأسـیس هنرسـتان‌هـای صنایع مستظرفه، که از سال 1297 آغاز شده بود، با افتتاح مدرسـة صـنایع مسـتظرفه و هنرستان‌های تبریز، اصفهان و رشت و همدان در دو دهـة 1330 و 1340 بـه اوج خـود رسـید. نقاشی، مینیاتور و مجسمه‌سازی در این هنرستان‌ها آموزش داده می‌شدند. سـرانجـام در 1319،دانشـکدة هنرهـای زیبـا، نخستین مدرسة هنری دولتی در سطح آمـوزش عـالی، آغـاز بـه کـار کـرد.